ئایینی
پێش دوو مانگ
بێگومان وەڵامەکە ئەوەیە کە هۆکاری سەرەکیی درەنگ بەخەبەرهاتن یان ئەنجامنەدانی نوێژی بەیانی یان هەر کەموکوڕییەکی تر لە بواری دین و عیبادەتدا لاوازی ئیمانە.
هەموومان تا ڕادەیەکی کەم یان زۆر بەدەست ئەم حاڵەتەوە دەناڵێنین و ئیمانی تەواو خواستێکی ئایدیاڵ و کۆتاییە بۆ کەسێکی باوەڕدار، بەڵام دەبێت هەوڵبدەین تا دەتوانین بەهێزی بکەین. گێڕاوەتەوە کە ئیمان دە پلەی هەیە، وە ئەرکی ئیماندار ئەوەیە کە لەسەر ئەم ڕێگایە بجووڵێت و ئەو پلانە زیاد بکات. بێگومان بارودۆخی دەرەکیش یارمەتیدەرە بۆ بەئاگابوونەوە. نوێژی بەیانی لە سەرەتای کاتی خۆیدا ڕەنگە لە نوێژەکانی تر قورستر بێت؛ چونکە ئەستەمە لە سەرەتا لە جێگا گەرمەکە و چێژی خەو دەربچیت، بەڵام بە کەمێک مەشقکردن، نوێژخوێن دەتوانێت سوود لە سوودەکانی نوێژی بەیانی و بەیانیان وەربگرێت و لە نیعمەتی نوێژی بەیانی بێبەش نەبێت.
پێغەمبەری خودا (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێت: هیچ بەندەیەک نییە بایەخ بە کاتەکانی نوێژ و کاتەکانی هەڵاتن و ئاوابوونی خۆر بدات و گرەنتی ئەوەی پێ نەدەم کە مردنی ئاسان دەبێ و خەم و خەفەتی کەم دەبێتەوە و لە ئاگر ڕزگاری دەبێت.
لەدەستدانی هەستان لە خەوی بەیانیان بەهۆی هۆکاری جۆراوجۆرەوەیە. گرنگترین فاکتەر ئەوەیە کە مرۆڤەکان بەڕاستی نازانن ئامانجی ژیان چییە و ئایین و پەرستش چ ڕۆڵێکیان هەیە لە گەیشتن بەو ئامانجەدا. ئەو کەسانەی بە ئامانجەوە دەژین و دەزانن بۆچی دەبێ ئایینی بن، ڕەنگە پاڵنەرێکی زۆر بەهێزیان لەم ڕووەوە هەبێت و ئەم کێشەیەیان نەبێت.
لە ڕوانگەی ئیسلامەوە کە ئایینێکی یەکتاپەرستییە، ژیان دەرفەتێکە بۆ ئەوەی مرۆڤ ببێتە خوداپەرستێکی تەواو و ئەوەش ئامانجی ژیانە. مرۆڤ جێگرەوەی خودایە و تەمەنێکی هەیە بۆ بەدیهێنانی ئەم دەرکەوتنەی خۆی وەک جێگر و زۆرترین سیفەتەکان لەخۆبگرێت، وەک ئاسن کاتێک لە تەنیشت ئاگر دادەنرێت، ڕەنگی ئاگر دەگرێت و سیفەتەکانی ئاگر بەدەست دەهێنێت: جوانی، هێز، گەرمی، و...
هەروەها له ژیانی مرۆڤدا دەرفەتی زۆر هەیە، وەک کاتی نوێژ، ڕۆژوو، زەکات، بەخشین و هەر شتێکی دیکە، خزمەتکردنی دروستکراوەکانی خوا و هاوشێوەکانی. ئەو کەسەی بەدوای خودادا دەگەڕێت هەموو هەوڵێک دەدات بۆ ئەوەی دەرفەتەکان لەدەست نەدات و بە باشترین شێوە بەکاریان بهێنێت بۆ کامڵبوون و نزیکی خۆی لە خودا. لەم ڕووەوە نوێژی بەیانیان و بەیانی زوو زۆر گرنگە.
ئەگەر بپرسین، لە کاتێکدا کە بڕیارە بەیانی زوو هەستین، ناتوانین هەستین؟ وەک کاتێک پلانت داناوە بەیانی زوو لەگەڵ هاوڕێکانت بچیتە شاخ و گەشت بکەیت! یان ڕەنگە تاقیکردنەوەیەکت هەبێت! ئایا هەرگیز بیرت لەوە کردۆتەوە کە بۆچی کاتێک لەگەڵ هاوڕێکەتدایت، یەکسەر لە خەو هەڵدەستیت، و ڕەنگە بەبێ ئەوەی ئەلەرمی مۆبایلەکەت لێ بدات هەستیت، یان کە کارێکمان لە پێش بێت تەنانەت ئەگەر درەنگ بخەوین زوو بەخەبەردێین و هیچ ڕێگریمان نییە، بەڵام بۆچی بۆ نوێژی بەیانی هیچ جووڵەیەکمان نییە لەکاتی خۆیدا؟ ئەگەریش هەستین دەخەوینەوە، لەکاتێکدا خودی کارەکە قسەکردن و دانیشتن و مانەوەیە لەگەڵ خوادا.
کێشەکە لەوەدایە کە ئێمە زانیاری زیاترمان هەیە و باوەڕمان زیاترە بەو پەیوەندییەی لەگەڵ هاوڕێکانمان هەیەتی، هەروەها پەیوەندیمان لەگەڵ هاوڕێکانمان زیاتر خۆشدەوێت لەوەی خودامان خۆشبوێت. کێشەکە لاوازیی ئیمانە. ئێمە نازانین خودا چییە و سیفەتەکانی بۆ ئێمە چین. ئێمە چێژ لە پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێیەک وەردەگرین، بەڵام چێژ لە پەیوەندی لەگەڵ خودا نابین. کاتێک لە مێشکماندا کۆدەبینەوە بۆ یادەوەری هاوڕێیەک، بەبێ کاتژمێر لە خەو هەڵدەستین، بەڵام کاتێک لە مێشکماندا کۆدەبینەوە بۆ یادەوەری خودا، ناتوانین لە خەو هەڵسین.
ئەمە کێشەیەکی تەکنیکی ئیمانە. هەموو ئەوانەی بەیانیان لە خەو هەڵدەستن و ئەوانەی تەنانەت پێش بەیانی لە خەو هەڵدەستن و شەو نوێژ دەکەن، بە زەنگ لە خەو هەڵناسن. کاتژمێر یارمەتیدەرە، بەڵام کاتژمێر پاڵنەرێک نییە بۆ مرۆڤ. سیستەمی پاڵنەری مرۆڤ تەنها لەلایەن ویست و حەز و لێبڕانی مرۆڤ و لەلایەن خودی خوداوە هاندەدرێت. مرۆڤ ناتوانێت بەئاگا بێتەوە تا زانین و خۆشەویستی خودا لە دڵیدا نەچێنرێت. ئەگەر دەتەوێت بەیانیان لە خەو هەڵبستیت، سەرەتا دەبێت کۆنتڕۆڵی خۆشەویستیی خودا بکەیت لەناو خۆتدا، بە هەر شێوە و تەکنیکێک کە بۆ تۆ گونجاوە.
١. هەرچەند گەدەت سووکتر بێت کاتێک شەوان دەخەویت، بەیانیان ئاسانتر لە خەو هەڵدەستیت. بۆیە بۆشایی دوو کاتژمێر لە نێوان ژەمی ئێوارە و خەوتن بیرۆکەیەکی باشە. بێگومان باشترە ئەو خواردنەی دەیخۆیت سووک بێت و قەبارەکەی بچووک بێت. پێغەمبەر عیسا (صلی الله علیه وسلم) دەفەرموێت: ئەی بەنی ئیسرائیل! زیاد لە پێویست مەخۆن؛ چونکە ئەوەی زۆر بخوات زۆر دەخەوێت، ئەوەی زۆر بخەوێت کەمتر نوێژ دەکات و ئەوەی کەمتر نوێژ بکات لە بێباکان دادەنرێت.
٢. جەستەی مرۆڤ پێویستی بە خەوتنی پێویست هەیە بەتایبەت لە شەواندا، ئەگەر ئەم پێویستییە دابین نەکرێت، ئەوا کاری ڕۆژانە تێکدەدات و زۆر شتی دیکە. درەنگ چوونە جێگا و درەنگ خەوتن زۆر کاریگەرن لە ڕێگریکردن لە لە خەو هەڵسان بۆ نوێژ یان وادەکات هەست بە بێزاری بکەیت لەکاتی نوێژدا. بەزۆری ئەوانەی تا درەنگ بەخەبەر دەمێننەوە ناتوانن نوێژی بەیانی ئەنجام بدەن. تەنانەت ئەگەر لە خەو هەڵسان، سروشتییە بۆیان نوێژ بکەن بە هەستکردن بە بێزاری و خەواڵوویی.
یەکێک لەو کارانەی شەیتان پێش ئەنجامدانی هەر عیبادەتێک ئەنجامی دەدات ئەوەیە کە وامان لێدەکات قورس بێت بۆمان. وەک هاوێنەی گەورەکەر کە شتە بچووکەکان گەورە دەردەکەون و هەر لەم حاڵەتەدا بە دەرکەوتنی شتێکی گەورە، مرۆڤ لەناو خۆیدا هەست بە بێدەسەڵاتی دەکات.
٣. ڕەچاوکردنی ڕێوڕەسمی خەوتن، لەوانە: دەستنوێژ، خوێندنەوەی سورەتەکانی تەوحید، خوێندنی سەڵاوات، تەسبیحات، ئایەتەلکورسی، بەتایبەتی خوێندنەوەی دوا ئایەتی سوورەتی الکهف، هەروەها دوعاکردن، لەو شتانەن کە خەوی ئیماندار دەکەنە خەوێکی ئامانجار و پاڵنەرن بۆ ئەوەی خەوتن و هەستانی بە زیکر و نوێژ بێت.
٤. کاتێک کاتژمێری زەنگ خەبەرت نەکاتەوە، باشتر وایە داوا لە کەسێکی نزیک لە خۆت بکەیت کە لە کاتی دیاریکراودا لە خەو هەڵتبستێنێت. جگە لەوەش، بۆ دروستکردنی خوویەک، دەتوانیت بۆ نموونە ٢٠ خولەک پێش خۆرهەڵاتن لە خەو هەڵسیت و نوێژەکەت ئەنجام بدەیت، هەروەها هەوڵبدە هەموو ڕۆژێک خولەکێک زووتر هەستە تاوەکوو دەگەیتە ئەوکاتەی کە بانگ دەدات و زووتریش.
٥. ڕەنگە لە سەرەتادا ئەنجامدانی هەر کارێک کەمێک قورس بێت، بەڵام بە مەشق و کۆڵنەدان و کۆڵنەدان، کارەکە ئاسان دەبێت. زۆرێک لە گەنجان هەوڵیان داوە و ئەنجامەکانیان بەدەست هێناوە.
٦. خشتەی سزادان بۆ خۆت دابنێ بۆ ئەوەی پابەند بیت بە بڕیارەکەتەوە. بۆ نموونە بەڵێنێک بە خۆت بدە ئەگەر لە کاتی دڵخوازدا لە خەو هەڵنەستیت، ئەوا واز لە خوویەکی خۆش و بەچێژی دیکە بهێنیت بۆ ئەو ڕۆژە کە حەزت لێیە.
٧. هەوڵبدە نوێژی ڕۆژانەت لە مزگەوتەکاندا ئەنجام بدەیت و بەو هۆیەوە ڕۆحی خۆت بەرزبکەرەوە. لەگەڵ زیادبوونی ئیمانەکەت ئەنجامدانی عیبادەتەکان ئاسانتر دەبێت.
