١٠٨- سوورەتى (کەوثەر)ـە. مەککەییەو (٣) ئایەتە. بەناوى خواى بەخشندەى میهرەبان ئەم سوورەتە باسى بەهرە گرنگەکانى خوا دەکات بۆ پەیامبەر -صلى الله عليه وسلم- ، بە تایبەتى ئەو بەهرە گەورەیە کە لە دنیاو لە قیامەتدا پێیبەخشیوە، ئەى دەبێ چ بەهرەیەک لەوە گەورەتر بێت کە هەتا هەتایە ناوو شۆرەت و ئایینەکەى هەر دەمێنێ و ناکوژێتەوە..؟ ئەوان کە بە پێغەمبەریان دەگوت بێ کوڕو وەجاخ کوێرەو زوو ناوى دەکوژێتەوە، خۆیان بنەبڕ بوون و ناویان چوویە مەزبەلەى مێژوووەو، خۆیان و دین و رێبازیان پێچرایەوەو کۆتایى هات، بێگومانیشم هەر کەسێکى تر بیرو بۆچوونى وەک (ئەبوجەهل)و شوێنکەوتوانى ئەوبێ، وەک ئەوى لێدێ و سەرى خۆى پان ئەبێتەوە. لە فەزڵ و گەورەیى سوورەتى (کەوسەر)دا (ئەنەس) دەڵێ: پێغەمبەر -صلى الله عليه وسلم- لە مزگەوتدا لە نێوانماندا بوو، کتوپڕ کەمێ خەوى لێکەوت، پاشان بەڕوویەکى خۆش و گەش و لێو بە زەردەخەنەوە سەرى بەرزەوە کرد، جا ئێمەش وتمان: هۆى ئەو زەردەخەنەیەت چیبوو ئەى پێغەمبەر؟! فەرمووى: هەر ئێستا ئەم سوورەتەم بۆ هات و خوێندیەوەو فەرمووى: [ بسم الله الرحمن الرحيم. إنا أعطيناك الكوثر. فصل لربك وانحر. إن شانئك هوالأبتر ] پاشان فەرمووى: دەزانن (کەوسەر) چیە؟ کەوسەر: چۆم و تاڤگەو ڕووبارێکە لە بەهەشتدا، بەرەکەتێکى ئێجگار زۆرى هەیە، حەوزو گوڵاوێکە پەروەردگارم بەڵێنى پێداوم، کە لە قیامەتدا ئوممەتەکەم بێنە سەریى، وە بە ئەندازەى ئەستێرەکانى ئاسمان لێوان و پەرداخ و سوراحى تێدایە، هەندێ کەس لێی بێبەش دەبێ، منیش دەڵێم: ئەى پەروەردگارى من! خۆ ئەوانە لە ئوممەتى منن، خوا ئەفەرموێ: تۆ نازانى پاش تۆ ئەوانە چیان کرد؟! صحيح مسلم، كتاب الصلاة، باب حجة من قال: البسملة آية من أول كل سورة، حديث: ٦٣٥. خوا گش خێرو بێرێکى ئەملاو ئەولاى بەپێغەمبەر دا: دوا بە دواى ئەو قسە ناخۆش و نالەبارانەى قوڕەیشە، خواى گەورە بۆ دڵدانەوەى پێغەمبەر، ئەم سوورەتە کورتەیە بۆ دابەزاندو فەرمووى: [ بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ * ١ إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ ] بەڕاستیى ئێمە چاکەو خۆشیى و خێرێکى زۆر گەورەمان بە تۆ بەخشى کە مایەى سەر بەرزیى دنیاو قیامەتتە، یەکێ لەوانە ڕووبارێکى تایبەتە لە بەهەشتدا، وەک ئیمامى (بوخاریى) دەڵێ.
[ ٢ فَصَلِّ لِرَبِّكَ ] جا نوێژ بکە بۆ پەروەردگارت [ وَانْحَرْ ] وە لە سوپاسى ئەو هەموو چاکەدا، هەر بۆ ئەو قوربانی سەر ببڕە، واتە: وەک قورەیش مەبە، کە حەیوانیان هەم بۆ خواو، هەم بۆ بتەکان سەر دەبڕى، نەخێر، دەشێ تۆ تەنها بۆ خواى گەورە قوربانى بکەیت. وەک لە جێگایەکى تردا دەفەرموێ: [ قل إن صلاتي ونسكي ومحياي ومماتي لله رب العالمين لاشريك له وبذلك أمرت وأنا أول المسلمين ] ٦/١٦٢+١٦٣. ئیبن عەباس دەڵێ: [ وانحر ] بە واتاى قوربانى کردنە، هەندێکیش دەڵێن: مەبەست ئەوەیە کە لە کاتى نوێژدا دەستى ڕاستت لە بان دەستى چەپت دابنێى لە ژێر گەردنا. ئیمامى (تەبەریى)و (ئیبن کەسیر) دەڵێن: قسەى ئەو کەسە ڕاستە کە وتوویەتى مەبەست قوربانى کردنە، چونکە پێغەمبەر -صلى الله عليه وسلم- نوێژى جەژنى دەکردو، پاشان قوربانیەکەى خۆى سەر دەبڕیى و دەیفەرموو: ((مَن صَلًّى صَلَاتَنَا، ونَسَكَ نُسُكَنَا، فقَدْ أصَابَ النُّسُكَ، ومَن نَسَكَ قَبْلَ الصَّلَاةِ، فإنَّه قَبْلَ الصَّلَاةِ ولَا نُسُكَ لَهُ)) واتە: هەرکەس نوێژى ئێمەى کردو وەک ئێمەش قوربانى کرد، ئەوە بەندایەتى و سەربڕینەکەى تەواوە، وە هەرکەس پێش نوێژی جەژن قوربانییەکەى کرد ئەوە درووست نیە. صحيح البخاري، كتاب الجمعة، أبواب العيدين، باب الأكل يوم النحر، حديث: ٩٢٦، صحيح مسلم، كتاب الأضاحي، باب وقتها، حديث: ٣٧٢٠. باختلاف يسير.
[ ٣ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ ] بەڕاستیى هەر دژو ناحەزەکەت (عاسى کوڕى وائیل) کە بە تۆى دەگوت: وەجاق کوێرە، دوا بڕاوو بێ ناوو نیشانەو لە هەموو خێرێک بێ بەشە، نەک تۆ.